تصادفات ترافیکی به ­خصوص تلفات و جراحات ناشی از آن همواره آثار سوء اقتصادی، اجتماعی، روانی و فرهنگی را به دنبال دارد. بنا بر گزارش سازمان بهداشت جهانی از وضعیت ایمنی ترافیک در کشورهای مختلف جهان ضرر و زیان ناشی از تلفات جاده­ای در کشورهای کم درآمد و با درآمد متوسط برابر سه درصد تولید ناخالص داخلی(GDP)  تخمین زده شده است. مطابق با این گزارش که در سال ۲۰۱۵ از مطالعه بر روی ۱۸۰ کشور جهان منتشر شده، سالانه حدود ۱.۲۵ میلیون نفر جان خود را در اثر سوانح رانندگی از دست می­ دهند و حدود 50 میلیون نفر ( معادل مجموع جمعیت پنج شهر بزرگ پکن، دهلی، لندن، پاریس و نیویورک) دچار مجروحیت می­ شوند. تصادفات ترافیکی عاملی مهمی در مرگ و میر افراد به خصوص در سنین بین 15 تا 29 سال شناخته شده است.

بررسی­ ها نشان داده است که سهم کشورهای کم درآمد و با درآمد متوسط (که کشورمان ایران نیز جزئی از این کشورها می­ باشد) از تلفات جهانی تصادفات حدود 90 درصد است که این موضوع با ضعف در کمبود سرمایه ، کمبود کارشناسان ایمنی ترافیک و ضعف در مدیریت و برنامه ­ریزی مرتبط است. همچنین نتایج این گزارش نشان دهنده آن است که سرعت کاهش تلفات از طریق تمهیدات ایمنی سنتی (از قبیل کمربند ایمنی، کلاه کاسکت و ...) ناچیز بوده است. بنابراین امروزه بیش از هر زمان دیگری به تغییر انگاره در مدیریت ایمنی و وضع اهداف آرمانی احساس نیاز می ­شود. در همین راستا سازمان­های جهانی هدف آرمانی "کاهش ۵۰ درصدی تلفات حوادث ترافیکی" تا سال ۲۰۲۰ را در سراسر جهان در دستور کار قرار داده ­اند.

در کشور ما ایران نیز مطابق با آمار منتشر شده توسط سازمان پزشکی قانونی کشور علی­رغم کاهش کلی تلفات ناشی از تصادفات رانندگی در یک دهه اخیر، میزان مجروحیت­ های ناشی از تصادفات ترافیکی افزایش پیدا کرده است که بخشی از این تناقض را می­توان در اقدامات ایمن ­سازی جستجو کرد. به ­طوری­ که اقدامات کاهش شدت تصادفات باعث شده است که تصادفات منجر به فوت گذشته به­­ صورت تصادفات منجر به جرح فعلی ظاهر شود. از سویی دیگر، پیشرفت خدمات پزشکی نیز باعث تبدیل بخشی از آمار فوتی­ ها به مجروحیت­ های شدید معمولاً ماندگار­ و در نتیجه حفظ جان انسان­ ها شده است. با این حال با یک نگاه کلی به نمودارها می­ توان نتیجه گرفت که مخصوصاً در چند سال اخیر کاهش کلی آمار تصادفات پیشرفت چندانی نداشته است. به­ طوری­ که مطابق آمارها در سال گذشته 15932 نفر در کشور جان خود را در تصادفات جاده ­ای از دست داده و 333071 نفر مجروح گشته اند. عدم تغییر ملموس در آمار تلفات و جراحات ترافیکی را می ­توان با سرانه­ ی فزاینده­ ی رشد خودروها، افزایش چشم­گیر جمعیت و ضعف در برنامه­ ریزی مرتبط دانست. برای مثال سرانه مالکیت خودرو در ایران بین سالهای 2002 تا 2011 میلادی بیش از 180 درصد رشد داشته است.

مجمع عمومی سازمان ملل متحد طی قطعنامه ­ای در سال 2010 میلادی دهه 2020-2011 را دهه­ی اقدام برای ارتقای ایمنی جاده­ ها با هدف کاهش تلفات جاده ­ای اعلام نموده است. در همین راستا از سازمان های بهداشت جهانی (WHO) و کمیسیون­ های منطقه ­ای سازمان ملل و دیگر نهادهای مرتبط درخواست شده است تا این قطعنامه را به صورت یک سند راهبردی در دستور اجرا قرار دهند. برنامه­ی اجرایی مورد نظر برنامه­ ای بر پایه­ ی رویکرد سیستم ایمن (safe system approach) می­ باشد که طی آن سیستم حمل و نقل جاده­ای تطابق بیشتری با خطاهای انسانی داشته و مسئولیت طراحان راه و دیگر عوامل در تصادفات بسیار بیشتر از پیش می باشد، اگرچه باید توجه داشت این تغییر انگاره به معنای حذف کامل مسئولیت رانندگان و کاربران نمی ­باشد.

مطابق با برنامه­ ریزی­ ها، فعالیت­ های متناسب با رویکرد سیستم ایمن می بایست در سطوح جهانی، منطقه­ای، ملی و محلی (با اولویت فعالیت های ملی و محلی) اجرا شود. فعالیت­ های حمایت از ایمنی ترافیک بخش مهمی از ارکان رویکرد سیستمی به ایمنی ترافیک است. این رکن ، از موارد مهم وظایف مدیریت سازمانی بحساب می ­آید. یکی از مهمترین فعالیت­ های حمایت ایمنی که هر ساله در سطح جهانی برگزار می­گردد مراسم یادبود قربانیان تصادفات ترافیکی است که در سال 2005 سازمان ملل متحدد از تمامی کشورها برای حمایت و شرکت در آن به طور رسمی دعوت به­ عمل آورد. در این راستا، سومین یکشنبه نوامبر هر سال به­ عنوان روز جهانی یادبود قربانیان حوادث ترافیکی نام­گذاری شده است. پیش از این نیز به طور پراکنده، یادبودهایی توسط موسسه ایمنی جاده­ای در سال 1993، فدراسیون اروپایی قربانیان ترافیک جاده ای در سال 1995 و سازمان بهداشت جهانی در سال 2003 برگزار گردیده بود.

در ایران نیز کمیسیون ایمنی راه ­های کشور به­ عنوان متولی برنامه­ ریزی و مدیریت ایمنی در سطح ملی، در سال­ های اخیر بیش از پیش به این رویداد بین­ المللی توجه ویژه ­ای نشان داده است. هدف از این حرکت، جلب افکار عمومی به سمت و سوی قشر رنجور و خاموش حادثه دیده­ ای است که سالانه بر تعداد آن­ها افزوده می­ شود. تجربه­ ی سال­ های اخیر در کشور و تجربه ­ی کشورهای پیشرو در ایمنی ترافیک، نشان می­دهد نقش افراد داوطلب مخصوصا افراد حادثه دیده که با عزمی جزم، در فعالیت های مردمی (NGO) شرکت می­ کنند همواره نقشی اساسی و تأثیر­گذار بوده است.

طبق صورتجلسه کمیسیون ایمنی راه ­های کشور که در تیر ماه سال جاری تشکیل جلسه داد، مقرر شد تا مراسم روز یادبود به مدت سه روز از 29 آبان تا 1 آذر در سراسر کشور برگزار شود. در این صورتجلسه دستورالعمل فعالیت­ هایی نظیر برگزاری مراسم، پیگیری­ های لازم جهت ساخت فیلم و کلیپ، طرح موضوع در نماز جمعه­ ها، ورود انجمن­ های مردمی، تشکیلاتی و دولتی، تشدید برخورد با متخلفین جاده ­ای در این بازه سه روزه، ملاقات با مصدومان حادثه دیده، فعالیت­ های رسانه­ ای و ... ابلاغ گردید که ضمن آن نهادهای دولتی و غیر دولتی عضو، حمایت خود را از این اقدامات اعلام نمودند.

در همین راستا و البته قدری زودتر از بازه مقرر، در تاریخ 21/08/96 و با همکاری گروه دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد راه و ترابری ورودی مهر96، معاونت فرهنگی دانشگاه، حراست دانشگاه و انجمن علمی مهندسی عمران به سرپرستی دکتر فلاح زواره مراسم یادبود قربانیان حوادث ترافیکی در قالب یک نشست برای اولین بار در دانشگاه خوارزمی برگزار گردید. در این نشست جمعی از اعضای هیأت علمی، همکاران دانشگاه، حراست، و دانشجویان حضور پیدا کردند. جلسه با قرائت قرآن مجید آغاز شد و با موضوعیت "یادبود قربانیان حوادث ترافیکی و تبیین چشم انداز صفر" ادامه یافت. پس از ارائه آمارهایی قابل تأمل از شمار تصادفات سالیان اخیر در داخل کشور و نمایش تصاویری جانسوز از بازماندگان و حوادث، دکتر فلاح زواره به بررسی برخی از فیلم های ثبت شده از تصادفات پرداخته و چگونگی رخداد آن را بر اساس دو رویکر سنتی و سیستمی بررسی و مقایسه نمودند. ایشان در بخش اصلی نشست به تشریح چشم انداز صفر (Vision Zero) در کشورهای پیشرو در ایمنی ترافیک پرداختند و در خلال آن، مشکلات متعدد پیش روی وضع ایمنی ترافیک کشورمان را احصا نمودند.

در ادامه آمار تاسف بار تصادفات درون دانشگاه (55 تصادف در 9 سال) قرائت شد و همچنین وضعیت نابسامان پیاده­ روی محل ورودی دانشگاه (ورودی از میدان دانشگاه) بررسی و فیلمی از وضعیت بسیار بد عبور و مرور دانشجویان در این ناحیه پخش گردید. در این راستا جمع حاضر طوماری را با مضمون درخواست ایجاد تسهیلات مناسب پیاده روی امضا کردند که قرار است پس از تکمیل به شهرداری و شورای شهر شهرستان کرج ارسال گردد.

در پایان جلسه حضار با روشن کردن شمع و گرفتن عکس یادگاری همراهی و همکاری خود را در امر خطیر بهبود ایمنی ترافیک اعلام نمودند. این نشست در دانشگاه خوارزمی برای اولین بار برگزار و به صورت آنلاین در غرفه انجمن علمی عمران حاضر در جشنواره حرکت، پخش گردید. امید است دانشگاه خوارزمی و بخصوص گرایش راه و ترابری رشته مهندسی عمران با داشتن ظرفیت و تمایل ویژه در پیشبرد علمی و عملی ارائه راهکارهای کاهش حوادث ترافیکی و افزایش ایمنی با قدرت به کار خود ادامه دهد و برنامه­ های بهتری را در سالیان آتی برنامه­ ریزی و برگزار نماید.